Eğitim-Öğretim Kadrosu

ODTÜ, eğitim-öğretim alanında, süreci etkin bir şekilde yürütebilecek nitelikli insan kaynaklarına, şeffaf atama ve yükseltme süreçlerine sahip bir kurumdur. Eğitim-öğretim kadrosunun seçilmesi, yüksek niteliklerinin sürdürülmesinin desteklenmesi, eğitsel performanslarının teşvik edilmesi için gerekli mekanizmalar sunulmaktadır.

Akademik Kadronun Yeterliliği

Üniversitemiz, ihtiyaç duyduğu alanlarda, dünyanın en iyi üniversitelerinden doktora derecesini almış, atama kıstaslarına uyan nitelikli elemanları öğretim üyesi olarak istihdam etmektedir. Bu nedenle, Üniversitemizde görev yapmakta olan akademik kadro, nitelikli eğitim ve araştırma faaliyetlerini başarıyla yürütme konusunda yeterlidir. Ancak, hem Üniversitemiz öğrenci sayılarındaki hem de emekli olan öğretim üyesi sayılarındaki artış göz önüne alındığında, kadro kullanım izni alma konusunda yaşanan sıkıntılar, öğretim üye ve görevlisi sayılarını yetersiz kılmaktadır.

Eğitim-Öğretim Kadrosunun İşe Alınması, Atanması ve Yükseltilmesi

Üniversitemiz bölümleri/anabilim dalları tarafından ihtiyaç duyulan kadrolar Rektörlük Makamına bildirilmektedir. Rektörlük Makamınca uygun görülen kadrolar için Yükseköğretim Kurulundan kadro kullanım izni talep edilmektedir. Bölümlerin/anabilim dallarının ihtiyaçları doğrultusunda belirlenen nesnel kıstaslarla ilana çıkılarak başvurular "ODTÜ Öğretim Üyesi Yükseltme ve Atama Ölçütleri" esas alınarak, ilgili alanda yetkin öğretim üyelerinden oluşan jüriler tarafından değerlendirilmekte ve başarılı bulunan adayların atamaları, ilgili Yönetim Kurulu kararı ile gerçekleştirilmektedir. Ulusal düzeyde yapılan öğretim üyesi alımı, atanması ve yükseltilmesi ile ilgili ölçütlere http://pdb.metu.edu.tr/ogretim-uyesi-atama-ve-yukselme-kriterleri sayfasından, uluslararası öğretim üyesi alımı ile ilgili süreç ve bilgilere http://pdb.metu.edu.tr/information-international-academic-staff adresinden ulaşılabilmektedir.

Dışarıdan Ders Veren Öğretim Elemanlarının Seçimi ve Davet Edilmesi

Üniversitemizde, öğretim elemanı yetersizliği ve/veya alanın niteliği gereği Üniversite dışında tecrübesi bulunan öğretim elemanı ihtiyacı nedeniyle, kurum dışından ders vermek üzere öğretim elemanı görevlendirmeleri yapılmaktadır. Bölüm/anabilim dalı ihtiyacı doğrultusunda, Üniversitemizde ders vermek üzere yapılan başvurular değerlendirilmekte veya gerekli niteliklere sahip kişilere teklif götürülmektedir. Bölümler/anabilim dalları tarafından fakültelere/enstitülere gönderilen görevlendirme talepleri, ilgili Fakülte/Enstitü Yönetim Kurulları tarafından değerlendirilerek uygun görülen görevlendirme talepleri onay için Rektörlük Makamına iletilmekte ve Rektörlük Makamının onayı ile görevlendirmeler yapılmaktadır.

Ders Görevlendirmeleri

Ders görevlendirmeleri genel olarak bölümlerin yönetimi tarafından bölüm öğretim üyelerinin tercihlerine ve ders konuları ile ilgili yetkinliklerine, öğrencilerin önceki dönemlerde yaptığı ders değerlendirmelerine bakılarak yapılmaktadır. Özellikle ders değerlendirme anketleri yoluyla öğrencilerden alınan geri bildirimler hem bölüm, hem de fakülte, enstitü ve üniversite yöneticileri için olası bir yetkinlik-içerik örtüşmemesi sorununu teşhis edebilmek ve gerekli düzeltici uygulamalarda bulunmak için önemli bir girdi sağlamaktadır.

Eğitim-Öğretim Kadrosunun Mesleki Gelişimlerinin Desteklenmesi

Üniversitemizde, aramıza yeni katılan ve akademik kariyerinin başındaki öğretim üye ve görevlilerinin üniversiteye uyumunu kolaylaştırmak ve eğitim, araştırma, toplumsal hizmet alanlarındaki faaliyetlerinin etkinliğini artırmak için tasarlanmış bulunan Akademik Gelişim Programı (AGEP), yeni öğretim üyeleri için gerekli olanakları sunmaktadır. AGEP kapsamında, 2016 yılında Etkili Öğretim Seminerleri ve Kahve Saati Toplantıları düzenlenmiştir.

Etkili Öğretim Seminerleri: 19 Şubat ve 26 Şubat 2016 tarihlerinde Etkili Öğretim Semineri düzenlenmiştir. Seminere beşincisi yapılan Akademik Gelişim Programı'na (AGEP) katılan yardımcı doçent ve öğretim görevlileri davet edilmiştir. Seminere, Mimarlık (4), Mühendislik (12), Fen-Edebiyat (5), Eğitim (4), İktisadi İdari Bilimler (3) Fakülteleri ile Enformatik Enstitüsünde (2) ve Deniz Bilimleri Enstitüsünde (5) görevli toplam 35 öğretim üyesi katılmıştır.

Seminerde, üniversitemiz öğretim üyeleri tarafından "Eğitimde Etkili İletişim", "Etkili Öğretim Stratejileri", "Başarıyı Değerlendirme" ve "Eğitimde Teknoloji Kullanımı" başlıklı sunumlar yapılmıştır. Katılımcılardan, her konu başlığını kendilerine sağlanan katkı açısından 10 üzerinden bir puan ile değerlendirmeleri istenmiştir. Ardından iki açık uçlu soru ile ek görüşler alınmıştır. Buna ek olarak, Etkili Öğretim Seminerinin bütününün sağladığı katkının da 10 üzerinden değerlendirilmesi istenmiştir.

Değerlendirme sonuçlarına göre, katılımcıların faydalanma düzeylerinin ortalama değerleri Başarıyı Değerlendirme için 9.45 (n=22), Eğitimde Teknoloji Kullanımı için 8.30 (n=22), Etkili Öğretim Stratejileri için 7.35 (n=17), Eğitimde Etkili İletişim için 7.10 (n=20) olarak bulunmuştur. Katılımcılar, kazanımları açısından seminerin bütününü 10 puan üzerinden değerlendirmiş ve ortalama değer 7.16 olarak bulunmuştur.

Mentorluk Uygulaması Ara Değerlendirme Çalışması: Akademik Gelişim Programı (AGEP) kapsamında yeni öğretim üyesinin üniversiteye uyumlarını kolaylaştırmak ve kariyer gelişimlerine destek olmak amacıyla Mentorluk (Yönderlik) programı yürütülmektedir. Bu kapsamda, yeni öğretim üyeleri fikir danışabilecekleri deneyimli bir ODTÜ öğretim üyesi (rehber öğretim üyesi/yönder) ile eşleştirilmektedir. Dönem arasında AGEP Mentorluk Uygulaması Ara Değerlendirme Formu ile uygulamanın ara değerlendirmesi ÖGEM tarafından gerçekleştirilmektedir. Şubat-Mayıs 2016 tarihlerinde bu uygulamaya 17 yararlanıcı ve 17 yönder katılmıştır. Uygulamaya katılan 17 yararlanıcı öğretim üyesi uygulamaya ilişkin değerlendirme formunu göndererek görüşlerini bildirmiştir.

Öğretim üyelerimizin/görevlilerimizin çoğunluğu yönderlik uygulamasında görevde yükselme, doçentlik ölçütleri ve akademik gelişim ile ilgili konulara değinmişlerdir. Kendilerine bu uygulamanın faydalı buldukları yönlerine ilişkin görüşleri sorulduğunda, öğretim üyeleri uygulamanın en çok karşılıklı tecrübe ve deneyimleri dinleme imkânı sağlaması açısından faydalı olduğu vurgulanmıştır. Mentorluk uygulamasına katılan öğretim üyelerine/görevlilerine aynı zamanda uygulamanın geliştirilmesi gereken yönlerine ilişkin görüş ve önerileri de sorulmuş, öğretim üyeleri bu konuda buluşma sayısına sınır getirilmemesi, birden fazla yönder ile çalışabilme imkânın olması, diğer üniversitelerdeki öğretim üyelerinin yönder olabilmesi gibi hususları önermişlerdir.

Akran Değerlendirme ve Ders Gözlemi Uygulaması: Akademik Gelişim Programı (AGEP) kapsamında ÖGEM tarafından Akran Gözlemi ve Değerlendirmesi Uygulaması koordine edilmektedir. 7 Mart - 29 Nisan 2016 tarihleri arasında Akran Gözlemi Uygulamasına 35 öğretim üyesi/görevlisi katılmıştır. Öncelikle akran değerlendirmesine katılmak isteyen öğretim üyeleri tercihleri doğrultusunda birbirleriyle eşleştirilmiştir. Öğretim üyeleri/görevlileri birbirlerinin derslerine gözlem yapmak üzere bir kere katılmışlardır.

Uygulama sonunda, sürecin değerlendirilmesi "akran gözlemi ve değerlendirmesi uygulaması değerlendirme formu" ile gerçekleştirilmiştir. Akran Gözlemi ve Değerlendirmesi uygulamasını tamamlayarak değerlendirme formunu gönderen toplam 25 öğretim üyesi/görevlisi bulunmaktadır. Uygulamada yer alan öğretim üyelerimizin/ görevlilerimizin çoğunluğu akran ders gözlemi ve değerlendirmesinin kendilerine ders anlatımı ve öğretim yöntem ve uygulamalarla ile ilgili faydalı geri bildirim sağladığını belirtmişlerdir. Ayrıca farklı bölümlerden ve disiplinlerden öğretim üyelerinin dersini izleme olanağı sunması, karşılıklı olarak öneri ve fikir alabilme olanağı sağlaması, karşılaştırma yapabilme fırsatı vermesi de belirtilen yararlı yönler arasındadır.

Dönem Ortası Değerlendirmesi (Mid-semester Evaluation): Her akademik yılın ikinci döneminde ÖGEM tarafından yapılan dönem ortası değerlendirme uygulamasına Mart-Mayıs 2016 tarihleri arasında 5 öğretim üyesi katılmıştır ve toplamda 6 ders değerlendirilmiştir. Bu öğretim üyelerimizin kendi seçtikleri bir derste öğrencilere değerlendirme formları ÖGEM tarafından uygulanmıştır. Anket uygulamasını, küçük grup tartışmasını ya da açık uçlu soruların yanıtlanmasını içeren değerlendirme sonunda, elde edilen sonuçlar raporlanarak öğretim üyeleriyle paylaşılmıştır. Uygulama sonrasında öğretim üyelerimizden uygulamayı değerlendirmeleri istenmiştir. Öğretim üyelerimiz dönemin ortasında yapılan bu öğrenci değerlendirmesinin dersleri için faydalı geri bildirim sağladığını belirtmişlerdir.

Kahve Saati Toplantıları: Mesleğe yeni başlayan öğretim elemanlarının ihtiyaç duyabileceği akademik ve mesleki konularda, daha deneyimli öğretim üyeleriyle paylaşımda bulunmalarını sağlayan toplantılardır.2016 yılında gerçekleştirilen toplantılar aşağıdaki gibidir:

● 18 Mart 2016 tarihinde "Üniversite Öğretmeni Kimdir? Etkili Öğretmenin Özellikleri Üzerine Diyaloglar" isimli bir toplantı düzenlenmiş; 15 öğretim üyesi katılmıştır.

● 8 Nisan 2016 tarihinde "ODTÜ'de Öğretim Amaçlı Teknolojiler" isimli bir toplantı düzenlenmiş; 13 öğretim üyesi katılmıştır.

● 15 Nisan 2016 tarihinde "Öğrenen Merkezli Öğretim Yaklaşımı" isimli bir toplantı düzenlenmiş; 5 öğretim üyesi katılmıştır.

● 22 Nisan 2016 tarihinde tarafından "Değerlendirirken Öğretmek" isimli toplantı düzenlenmiş; 4 öğretim üyesi katılmıştır.

Eğitim-Öğretim Kadrosunun Eğitsel Performanslarının İzlenmesi ve Ödüllendirilmesi

Eğitim-öğretim kadrosunun eğitsel performanslarının izlenmesi için öğretim elemanlarının her dönem sonunda öğrenciler tarafından değerlendirildiği anketler yapılmakta, en başarılı öğretim elemanlarına ise ödül verilmektedir.

Ders Değerlendirme Anketi: Üniversitemizde eğitim-öğretim kadrosunun eğitsel performanslarının izlenmesi amacıyla hazırlanan Ders Değerlendirme Anketleri 1993 yılından itibaren her dönem sonunda uygulanmaktadır. Ders değerlendirme anketleri iki bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde, öğrencilere dersin özellikleriyle ilgili 11 madde yöneltilmektedir. İkinci bölümde ise, öğretim elemanın öğretim performansına yönelik 5'li derecelendirme ölçeğinde 11 madde yer almaktadır. Ek olarak, öğrencilere öğretim performansının değerlendirilmesine yönelik bir açık uçlu soru da yöneltilmektedir. Gizliliği sağlamak amacıyla öğrencilere hiçbir kişisel soru yönlendirilmemektedir. Verilen her lisans ve lisansüstü ders için dönemin son iki haftasında sınıflarda öğrencilere anketler bölüm tarafından atanan araştırma görevlisi kontrolünde uygulanmakta, bu sırada dersi veren öğretim elemanının sınıftan çıkması istenmektedir. Toplanan anketler, kapalı bir zarf içinde bölüm başkanlıklarına, buradan da optik formların okunması amacıyla Öğrenci İşleri Dairesi Başkanlığı'na yönlendirilmektedir. Sonuçlar, öğretim elemanlarıyla ve ilgili yöneticilerle, bir sonraki dönem başında çevrimiçi ortamda paylaşılmaktadır. Akademik yükseltmelerde öğretim üyesinin öğrenci değerlendirmesinin son 6 dönem ortalamasının 4.00'ten yüksek olması ya da normalize edilmiş puanın fakültenin üst %80'lik diliminde olması gerekmektedir.

Mustafa Parlar Vakfı Yılın Eğitimcisi ve Eğitimde Üstün Başarı Ödülleri: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörlüğü'nce uygulanan ders değerlendirme anketi sonucunda, öğrenci tarafından en başarılı bulunan öğretim elemanları arasından seçilenlere verilen ödüldür. Seçimlerde, söz konusu anketin öğretim elemanlarıyla ilgili sorularına verilen yanıtların değerlendirilmesiyle elde edilen iki ayrı ortalama (son dönem ve yığılmalı) göz önünde bulundurulur.

2016 yılında Mühendislik Fakültesinden 3, Fen-Edebiyat Fakültesinden 2 ve diğer fakültelerden 1 olmak üzere toplam 8 öğretim elemanına Yılın Eğitimcisi ödülü verilmiştir. Bu bilgilere http://www.parlar.org.tr adresinden ulaşılabilir.

Eğitim-Öğretim Kadrosunun Sürdürülebilirliği

Üniversitemiz, araştırma ağırlıklı bir üniversite olup, uluslararası üniversite sıralamalarında istikrarlı bir şekilde üst sıralarda yer almaktadır (http://www.metu.edu.tr/tr/duyuru/odtu-12-alanda-dunyanin-en-iyi-universi...). Bu sıralamalar sonucunda bir çekim merkezi olan üniversite, eğitim-öğretim kadrosunun nicelik ve niteliğini doktora derecelerini yurtdışı üniversitelerinden gelen öğretim üyelerini kadrosuna kazandırarak sağlamaktadır. Başvuran adaylar öncelikle CV'leri üzerinden değerlendirilmektedir. Adayların en az bir tane, SCI'te yer alan dergide yayın yapmış olması gerekmektedir. Ayrıca adaylar ilgili bölüm üyelerine sunum gerçekleştirmektedir. Devlet üniversitesi olarak kadro kullanım izinlerinde yaşanan sorunlar, yeni öğretim üyelerinin üniversiteye katılmasını zorlaştırmakta ve mevcut akademik kadro üzerindeki bilimsel araştırma ve ders yükünü artırmaktadır.

Uluslararası başarılarının ve ulusal düzeydeki konumunun devam edebilmesinin önemli koşullarından olan bilimsel araştırmaların ve ders çeşitliliğinin sürdürülebilmesi, akademik kadronun nicelik olarak da gerekli düzeyde olabilmesine bağlıdır. Bu nedenle, kadro kullanım izni almakta yaşanan sorunlar, akademik kadromuzun hem nitelik hem nicelik olarak sürdürülebilirliği konusunda risk oluşturmaktadır. Üniversitelerin insan kaynakları konusunda özerk bir yapıya kavuşması bu riski en aza indirgemede önemli bir rol oynayacaktır.